De Amazone brandt

Landbouwindustrie, banken en overheid dragen verantwoordelijkheid

18 september 2019

** (De verklaring voor de sterretjes vind je hier.)

De bosbranden in het Amazonegebied zijn alweer lang uit het nieuws verdwenen. Dat neemt niet weg dat de impact van deze tragedie niet te overzien is. 
We weten dat de bosbranden zijn aangestoken, en dat in Brazilië president Jair Bolsonaro daar omzeggens toestemming voor gaf door het Amazonegebied ‘open te stellen voor zaken’. Maar de Boliviaanse president Evo Morales moet niet onderdoen voor Bolsonaro. Voor beide heren moet bosgebied wijken voor grootschalige industriële landbouw, de agro-industrie. En daarbij doen banken een flinke duit in het zakje. 

Omdat wij graag weten wat jullie denken over de themadossiers, zodat we waar nodig kunnen aanpassen en verbeteren, vragen we jullie om dit beoordelingsformulier in te vullen. Alvast hartelijk dank!

 

Export boven voedsel

Honderd miljoen hectare is er in Bolivië al in rook opgegaan. Dat terwijl de linkse president Evo Morales zich op de borst klopt voor het verdedigen van Moeder Aarde en zelfs alternatieve klimaatconferenties organiseert uit kritiek op de VN. ‘Maar hij maakt zich helemaal ondergeschikt aan de belangen van de agro-industrie,’ zegt Miguel Crespo, voorzitter van de milieu-ngo Probioma aan MO*. De export van ggo-soja, ggo-maïs en -katoen, en suikerriet is belangrijker dan de voedselzekerheid van de Bolivianen. 

Lou Gold (CC BY-NC-SA 2.0)

 

Met dank aan Belgische spaarder

BNP Paribas, Deutsche Bank, ING en KBC, allemaal banken die actief zijn in België, hebben gezamenlijk voor 5,7 miljard euro bedrijven in het Amazonegebied gefinancierd, en dan voornamelijk voor de productie van soja en rundvlees. Bovendien gebeurt de ontbossing die nodig is voor de sojateelt niet altijd legaal. Mensen die dit aanklagen worden vermoord. Volgens FairFin (een socioculturele organisatie die ijvert voor een fair financieel systeem) op DeWereldMorgen hebben bovenstaande banken, maar ook onze overheid, een grote verantwoordelijkheid. 

Satellietfoto bosbranden in het Amazonewoud gemaakt op 22/08/ 2019, Wikimedia Commons / NASA

 

Artikels en discussiepunten

MO*: Ook Bolivia brandt: ‘Een miljoen hectare bos afgebrand als gevolg van beleid Evo Morales’

Het afbranden van bos is een oud gebruik. Waarom is het nu problematisch? 
Vroeger werden er nooit gebieden groter dan een hectare afgebrand. Bovendien gebeurde dat in de periode wanneer de eerste regens begonnen te vallen, vlak voor het regenseizoen, zodat er geen gevaar bestond voor zulke branden. Met de klimaatverandering en de oprukkende ontbossing, om de landbouwgrens voortdurend op te schuiven voor het zaaien van genetisch gemodificeerde soja, is ook het regenseizoen veranderd. Enkele decennia geleden begonnen de boeren met het afbranden van hun akkers vanaf 30 augustus. Vandaag komt de eerste regenval pas in november.
Daarnaast vaardigde de regering recent ook een decreet uit dat stelt dat ook gebieden groter dan vijf hectare mogen worden afgebrand. Vijf hectare was vroeger de limiet, nu is die opgeschoven naar twintig hectare. Dat nieuwe decreet vaardigde Morales uit een maand voor de bosbranden begonnen, wetende dat er tegenwoordig geen regen meer valt in deze periode. We worden geplaagd door een vreselijke droogte. Als elke familie twintig hectare in brand gaat steken, krijg je natuurlijk een gigantische impact.
Waarom zegt Miguel Crespo dat het niet goed is voor Bolivië dat de landbouwgrens opschuift voor het verbouwen van ggo-soja, -maïs, katoen en suikkerriet? 
De agro-industrie is enkel uit op winst en is helemaal niet begaan met de voedselzekerheid van de Bolivianen zelf. Bolivia importeerde in 2018 voedsel voor een waarde van 632 miljoen euro. We moeten zelfs tarwe invoeren om brood te kunnen eten.
Waarom vindt Crespo dat president Morales zich ondergeschikt stelt aan de agro-industrie?
Hij gaat daarmee in tegen de grondwet en tegen concrete wetten. Wet 300 over Moeder Aarde verbiedt het gebruik van biobrandstoffen. De grondwet, en andere wetten over economische productie, verbieden ook het telen van ggo-gewassen.
De regering leeft dus niet alleen de wetten niet na, maar met haar decreten gaat ze regelrecht tegen die wetten in om tegemoet te komen aan de wil van zo’n machtige sector als de agro-industrie.
Wij als Europeanen zijn voor een deel verantwoordelijk voor deze ramp, al duidt Miguel Crespo de individuele burger niet met de vinger. Maar wat kan die burger/consument dan doen? 
De Europese consumenten zouden moeten eisen dat de soja of wat er ingevoerd wordt vanuit de landen van de Mercosur (een economisch samenwerkingsverband tussen Argentinië, Brazilië, Venezuela, Bolivië, Paraguay en Uruguay) niet afkomstig mag zijn van de verwoesting van de Amazone, Chiquitanía, Pantanal, Chaco, Cerrado of de Mata Atlántica, niet van ggo-teelten, niet met hoog gebruik van pesticiden of uitbuiting van vrouwen en kinderen, van het verjagen van woongemeenschappen…
Er moeten duidelijke criteria opgesteld worden die vermijden dat de landen die soja produceren dit doen onder de condities van totale uitbuiting van mens en natuur. De Europese bevolking zou zich hier heel sterk en heel beslist over moeten uitspreken. En het handelsakkoord met Brazilië en Argentinië, inclusief met Paraguay en Bolivia, zouden ze moeten blokkeren zolang die landen geen beleid voeren dat het evenwicht met de natuur respecteert.
 
DeWereldMorgen: Banken in België investeerden 6 miljard in bedrijven verantwoordelijk voor Amazonebranden
 
Waarom heeft, volgen FairFin, de financiële wereld ook boter op het hoofd? 
De betrokken banken hebben niet alleen rechtstreeks leningen aan bedrijven die zich schuldig maken aan ontbossing en mensenrechtenschendingen toegekend, maar hielpen ook bij de uitgifte van nieuwe aandelen of obligaties. Daarnaast werden er ook aandelen in portefeuilles van de banken gevonden, die ze beheren voor eigen rekening of voor klanten zoals institutionele of private investeerders.
80 procent van de ontbossing in Brazilië is te wijten aan de productie van soja en rundvlees. Waarom is soja zo belangrijk?
De sojaproductie is de afgelopen jaren enorm toegenomen door de groeiende vraag van de vleesindustrie overal ter wereld, maar zeker ook in België. Uit een recent rapport blijkt dat vlees het grootste exportproduct van Vlaanderen is met bijna 3 miljard euro in 2018.
Daarnaast is het gebruik van sojaolie als biobrandstoffen de laatste jaren vertienvoudigd. Nochtans is de ecologische voetafdruk hiervan nog slechter dan de fossiele energie die ze vervangt!
Grote landbouwbedrijven als Cargill en Bunge hebben in 2006 al beloofd om niet langer te ontbossen. In de praktijk komt van die belofte niet veel terecht.  Waarom niet?
Cargill gaf zich zelfs tot 2030 om ontbossing uit haar toeleveringsketens te bannen, waardoor haar toeleveranciers nog meer dan 10 jaar tijd hebben om nog snel zoveel mogelijk te ontbossen.
Waarom speelt de financiële sector zo’n grote rol in de bosbranden van de Amazone?
Door het verstrekken van miljarden dollars aan leningen, verzekeringen en investeringen in aandelenkapitaal aan soja- en veeteeltbedrijven. Deze kapitaal- en financiële zekerheid stelt de agrosector in staat om zijn activiteiten in stand te houden en uit te breiden, waardoor de Amazone nog meer schade wordt toegebracht.
Op welke manier draagt de Belgische overheid ook een verantwoordelijkheid? 
Niet alleen bij handelsverdragen die ze ondertekent, en importvergunningen die ze verleent. Ze heeft ook een verantwoordelijkheid bij de regulering van de banken die actief zijn in België. En zeker bij het beleid van BNP Paribas, waar de Belgische overheid de grootste individuele aandeelhouder is. Hierdoor geniet deze onrechtstreeks mee van de gulle winstuitkering op de kap van de Amazone.

Hier vind je het opdrachtenblad als Word-document en als PDF-bestand. 

Hier vind je meer informatie over Media.21



Aanmelden

Meld je aan om een week lang gratis kranten en magazines in de klas te ontvangen of om de status van je bestelling te volgen.

Heb je nog geen account? Dan moet je eerst registreren.

Let op: De themadossiers en het lesmateriaal op de website van Nieuws in de Klas kan je zo gebruiken.

 

Wachtwoord vergeten?

Wachtwoord herstellen

Vul je e-mailadres in. We sturen je een mail met instructies om je wachtwoord te wijzigen.

 

Aanmelden

Subscribe to our mailing list

* indicates required

Nieuws in de Klas gebruikt deze informatie enkel om je op de hoogte te brengen van activiteiten, weetjes en trends uit de sector en van onze organisatie. Vink hieronder 'nieuwsberichten' aan als je op de hoogte wil blijven:

Je kan op elk moment jouw gegevens verwijderen door op de link 'Abonnement opzeggen' te klikken onderaan elke e-mail die je van ons ontvangt, of te mailen naar info@nieuwsindeklas.be. Bezoek onze website voor meer informatie over onze privacyverklaring. Door hieronder te klikken, stem je ermee in dat wij jouw gegevens mogen verwerken in overeenstemming met deze voorwaarden.

We gebruiken MailChimp als ons marketingplatform. Door hieronder te klikken om u te abonneren, erkent u dat uw informatie zal worden overgebracht naar MailChimp voor verwerking. Lees hier meer over de privacypraktijken van MailChimp.