Home » Aan de slag met Nieuws in de Klas » Online Themadossiers » Agressieve exit Trump

Agressieve exit Trump

Wat zijn oorzaken en gevolgen?

13 januari 2021

*** (De verklaring voor de sterretjes vind je hier.)

De bestorming en inname van het Capitool, waarbij vijf doden vielen, is niet los te koppelen van vier jaar agressief, chaotisch, vilein, en ophitsend presidentschap van Donald Trump. En zijn exit is even agressief. Sommigen aanzien deze saga als een aanval op de democratie. Anderen kijken verder terug in de geschiedenis, en hebben de gewelddadige chaos voorspeld. Maar hoe is het zover kunnen komen? En wat nu?

Omdat wij graag weten wat jullie denken over de themadossiers, zodat we waar nodig kunnen aanpassen en verbeteren, vragen we jullie om dit beoordelingsformulier in te vullen. Alvast hartelijk dank!

Geen putsch

“Dit was geen putsch, maar een kleine, bonte opstand,” citeert Dirk Rochtus Edward Luttwak, een militair strateeg op Doorbraak. Toch vindt Rochtus deze opstand een ‘ontwijding van de tempel van de democratie‘, en dan nog eens opgepookt door iemand die zelf aan de macht is.

(CC BY-NC 2.0) Blink O’fanaye

Sociale verloedering

Marc Vandepitte is op DeWereldMorgen verbaasd dat er op 6 januari niet meer betogers waren aan het Capitool. Hij verwijst daarbij naar een escalatie van geweld in de afgelopen vier jaar, en de ophitsende taal van Trump en zijn advocaat Rudy Giuliani in de aanloop van het protest. Maar Vandepitte vindt dat Trump, ondanks zijn vulgariteit, totale incompetentie en rampzalig beleid ten aanzien van het coronavirus, niet alleen verantwoordelijk is voor de schokkende gebeurtenissen. Hij zoekt ook een verklaring in een verregaande sociale verloedering van de VS sinds de jaren zeventig van vorige eeuw.

(CC BY 2.0) Marco Verch Professional Photographer

Tweede afzettingsprocedure

Nancy Pelosi, de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden (House of Representatives), heeft maandag aan vicepresident Mike Pence gevraagd om het 25ste amendement van de grondwet in te roepen, en Donald Trump alsnog uit zijn functie te ontzetten, staat op newsmonkey. Intussen heeft Pence dat beleefd geweigerd. Nu zullen de Democraten opnieuw een afzettingsprocedure opstarten. Zo wordt Trump de eerste president die twee dergelijke procedures te verwerken krijgt. Al zal de procedure niet afgelopen zijn vooraleer Joe Biden officieel ingewijd wordt als president op 20 januari.

Nancy Pelosi (CC BY 2.0) Steam Pipe Trunk Distribution Venue

Geschenk voor autocraten over heel de wereld

In een opiniestuk op MO* schrijft Alex Van Steenbergen hoe het beschamende schouwspel van 6 januari, en het presidentschap van Trump een geschenk zijn voor autocraten. Hij heeft het over mensen als de Russische president Poetin, die evenmin als Trump een groot project heeft, maar het belangrijker vindt dat zijn tegenstanders in het zand bijten. Als de VS hun ziel verliezen, is dat voor de Poetins van deze wereld de best mogelijke uitkomst.

Inauguratie Donald Trump (CCO) Shealah Craighead

Vragen en discussiepunten

Doorbraak: Opstand van de machthebber

Wat zijn, volgens Edward Luttwak, putchisten?

Putschisten zijn samenzweerders in sleutelposities van de staat die proberen operatieve eenheden onder hun controle te brengen om heerschappij te verwerven over de structuren van de staat. Wie een putsch wil plegen, doet dat niet dat bij klaarlichte dag en zorgt er wel voor dat er geen beeldopnamen van bestaan. Geheimhouding kenmerkt de putschist.

Luttwak verwijst naar Richard Nixon, waarvan de aanhangers bij de presidentsverkiezingen van 1960 ook beweerden dat er gesjoemeld was met de resultaten. Veel later zou Nixon toch president worden. Twee keer zelfs. Maar wat gebeurde er toen?

Zoek het op. Je krijgt wel een tip: Bob Woodward en Carl Bernstein.

DeWereldMorgen: Waarom de bestorming van het Capitool nog maar het begin is

Marc Vandepitte verwijst naar de fascistische knokploegen uit de jaren dertig. Waarom?

Afgelopen zomer waren er bijna 500 incidenten van intimidatie of geweld door gewapende burgers. Witte supremacisten (Dat woord bestaat eigenlijk niet. Het gaat om witte (vooral) mannen die zich superieur wanen aan anders gekleurde mensen, hz) en andere rechtsextremisten waren in 2020 verantwoordelijk voor twee derde van alle binnenlandse terreuraanslagen en complotten. De helft van dat geweld was gericht tegen demonstranten.

Vandepitte zoekt een verklaring voor de huidige situatie waarin de VS zich bevinden. Hij zegt dat sinds de jaren zeventig de VS een economische neergang kennen, met sociale verloedering tot gevolg. Hoe beschrijft hij die sociale verloedering?

Vandaag leeft 58 procent van de burgers van salaris tot salaris. Vaak moet men twee tot drie jobs aannemen om niet in de armoede terecht te komen. De laatste veertig jaar zakte het mediaan loon van de witte ongeschoolde arbeiders met meer dan 20 procent, een daling die vooral sterk was na de financiële crisis van 2008. Gelijktijdig steeg de sterftegraad van de witte volwassen bevolking. De kloof tussen rijk en arm werd steeds groter. Nergens in de Westerse wereld is die kloof zo groot als in de VS. De 0,1 procent gefortuneerden heeft evenveel rijkdom als de 90 procent onderaan.

De voorgeschiedenis speelt volgens Vandepitte een grote rol, maar hij vindt wel dat Trump een verpletterende verantwoordelijkheid draagt. Waarom?

Trump speelt handig in op het wantrouwen ten aanzien van het establishment door zich als outsider te profileren. Zelf afkomstig uit de toplaag van de bevolking stelt hij zich op als anti-establishment en gaat hij tekeer tegen de politieke kaste, de media, de wetenschappers en de intellectuelen. Zijn stoer en vulgair taalgebruik sluit daar perfect bij aan.
Net zoals andere extreemrechtse leiders in andere landen is Trump bijzonder bedreven in het uitbuiten van de angst en de kwaadheid bij brede lagen van de bevolking. Hij hanteert daarbij een giftig discours dat nationaal chauvinisme combineert met vijandigheid jegens migranten en minderheden. Intellectuelen en experten veroordeelt hij als verraders van het volk. Dat slaat aan bij de mensen die zich uitgesloten voelen. Hij geeft de mensen ook het gevoel dat hij naar hun grieven luistert en dat hij het voor hen opneemt in tegenstelling tot andere politieke leiders.

Waar schuilt het grote probleem voor de nieuwe president?

De nieuwe president zal af te rekenen hebben met een uiterst gepolariseerd land. Trumps radicale achterban beschouwt de gebeurtenissen van 6 januari als een grote overwinning. De grote media-aandacht heeft hen een boost gegeven en zal hen in staat stellen leden te werven en zichzelf te versterken.
Experten vrezen dat de dodelijke rellen het begin zouden kunnen zijn van een escalatie van geweld, in plaats van een laatste poging om het presidentschap van Trump te redden. De kans bestaat dat er al in de volgende weken nieuwe dergelijke raids komen en dat de radicale achterban nog meer zal overgaan tot intimidatie en het gebruik van geweld bij raciale, sociale of zelfs arbeidsconflicten. Jorge Dávila, politiek analist van CNN, waarschuwt voor een “burgeroorlog van lage intensiteit”.

newsmonkey: Pelosi wil Trump uit het Witte Huis duwen: waarom is dat nog nodig?

Het 25ste amendement wordt dus niet ingeroepen, maar de Democraten willen Trump toch nog afzetten, wetende dat dat niet voor de inwijding van Joe Biden zal gebeuren. Wat zijn de gevolgen voor Trump als hij alsnog wordt afgezet, ook al is hij geen president meer?

Hij mag dan binnen vier jaar niet opnieuw opkomen als president. Hij verliest zijn pensioen van 200.000 dollar per jaar, dat hem als voormalig president toekomt. De diensten van de Secret Service, waar hij ook recht op heeft voor de rest van zijn leven, verdwijnen dan als sneeuw voor de zon. De voormalige president mag normaal ook een onkostenvergoeding van 1 miljoen dollar opstrijken. Dat kan niet als hij uit de macht ontzet wordt.

MO*: ‘De VS die hun ziel verliezen? Dat is voor autocraten de best denkbare uitkomst’

Alex Van Steenbergen noemt 6 januari het passende culminatiepunt van Trumps nihilisme. Wat bedoelt hij daarmee?

Dat Trump in het geheel geen plan had voor zijn regeerperiode. Dat hij louter president wou zijn voor de macht. En dat dat chaos oplevert. Of zoals Van Steenbergen het zelf zegt: ‘Zonder programma, zonder principes maar verslaafd aan de kracht van louter emotioneel momentum, was dit het logische einde van diens presidentschap. En zoals het een realityshow past, leverde dat beschamende beelden op.’

Wat bedoelt Van Steenbergen met no-talitarisme?

No-talitarisme is een toespeling op ‘totalitarisme’, een staatsstructuur die uitgaat van een vaststaand idee dat tot in de diepste vezels van de maatschappij wordt ingevoerd, en waarbij de leider de onbetwiste waarheid in pacht heeft. Elke dictatuur heeft een totalitair regime. Het no-talitarisme daarentegen, heeft geen vaststaand idee, en de leider vindt waarheid niet interessant. Het is belangrijker om de tegenstanders te treffen, of dat nu een positief gevolg heeft of niet.

Hier vind je het opdrachtenblad als Word-document en als PDF-bestand.

Hier vind je meer informatie over Media.21

Economie in tijden van pandemie

Structureel racisme en discriminatie