Home » Aan de slag met Nieuws in de Klas » Online Themadossiers » Supermarktketen koopt landbouwgrond

Supermarktketen koopt landbouwgrond

Is dat goed of niet?

16 oktober 2020

** (De verklaring voor de sterretjes vind je hier.)

De supermarktketen Colruyt Group koopt zelf landbouwgrond aan om gewassen op te telen die het dan in de eigen supermarkten kan verkopen. Daar is niet iedereen blij mee, niet het minst de boeren. Want landbouwgrond is schaars en duur. Bovendien zouden de boeren hun zelfstandigheid verliezen. Anderzijds zouden ze zelf geen kapitaal om grond aan te kopen meer hoeven op te hoesten.

Omdat wij graag weten wat jullie denken over de themadossiers, zodat we waar nodig kunnen aanpassen en verbeteren, vragen we jullie om dit beoordelingsformulier in te vullen. Alvast hartelijk dank!

Kasteelheer

De Boerenbond en het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) vergelijken het landaankoopbeleid van Colruyt Group met een kasteelheer uit de middeleeuwen waarbij die boeren op zijn land laat werken als vazallen, schrijft Luc Vankrunkelsven op MO*. Ook elders in de wereld kopen grote bedrijven, al dan niet illegaal, massaal grond op. Dat is niet alleen nefast voor de boeren, maar ook voor de natuur en de traditionele volkeren die erop wonen. Maar Vankrunkelsven meent dat de Boerenbond en het ABS ook maar eens in eigen boezem moeten kijken.

(CC BY-NC-ND 2.0) emmapatsie

Feodaliteit 2.0?

Ook Steven Vanden Bussche praat op Apache met de Boerenbond en het Algemeen Boerensyndicaat. Voorzitter van het ABS Hendrik Vandamme vindt het zorgwekkend dat retailers zelf grond aankopen en bepalen wat ermee gebeurt, en vreest voor de autonomie van de boeren. Maar voor Anna Verhoeve van het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) hoeft dit niet negatief te zijn. Een nieuwe generatie boeren wil niet per se grondeigenaar zijn, maar wil toegang tot grond om op een duurzame manier iets uit te bouwen. Maar als de nieuwe grondeigenaar op voorhand al spreekt over vormen van contractteelt, dan behoed ze zich wel voor een soort van feodaliteit 2.0.

(CC BY-NC 2.0) Rikolto (Vredeseilanden)

Update op 21 oktober 2020: DeWereldMorgen meldt dat Colruyt Group voor de kust van Nieuwpoort ook een zeeboerderij wil oprichten, en zo de hele voedselketen in handen wil nemen. Lees het artikel hier.

Vragen en discussiepunten

MO*: Colruyt: van de laagste prijs naar de duurste grond

Waarom maken de Boerenbond en het ABS de vergelijking met de middeleeuwen wanneer Colruytgroep landbouwgronden aankoopt?

De vazallen, waarnaar verwezen wordt, gaven een stuk van hun vrijheid op en werkten in dienst van een koning of edelman, de kasteelheer. Als het om een boer ging, moest die boer ook een deel van zijn oogst aan de kasteelheer afstaan. De vazal had heel weinig vrijheid, en al zeker geen autonomie. De Boerenbond en het ABS zijn bang dat Colruyt op een gelijkaardige manier zal werken, omdat jonge boeren niet de centen hebben om landbouwgrond aan te kopen, en zo afhankelijk worden van van Colruyt.

Supermarktketens winnen wereldwijd aan macht. Toon dat aan met een voorbeeld.

Het is eveneens een wereldwijd fenomeen dat de laatste decennia de macht van de Carrefours, Walmarts, Delhaizes en Colruyts van deze wereld exponentieel groeit. Zelfs in die mate dat gigantische voedingmultinationals zoals Nestlé en Unilever allianties willen aangaan met ngo’s om deze wereldwijde macht wat te counteren.

Waarom is landbouwgrond, zeker in West-Vlaanderen, zo duur?

Omwille van diepvriesgroenten, vooral voor de export. Ook het feit dat ons kleine België nummer één is in export van aardappelproducten, maakt dat de grondprijzen stijgen en het bodemleven verarmt. Toch ondersteunen zowel de Vlaamse minister van Landbouw Crevits als de Waalse overheid, de aardappelsector ieder met 10 miljoen euro. Reden? Door de coronacrisis raakte de “sector” zijn aardappelen niet kwijt.

Apache: Wanneer de supermarkt ook landeigenaar wordt

Slaat met de aankondiging om zelf landbouwgrond te kopen Colruyt een nieuwe richting in?

Nee hoor. Het is wel een nieuwe stap, maar een in een richting die al was ingeslagen. Twee jaar geleden kocht een patrimoniumvennootschap van Colruyt de bioboerderij Het Zilverleen met 25 hectare biologische landbouwgrond op de grens tussen Alveringem en Veurne.
Via diezelfde coöperatieve vennootschap Colim kocht de supermarktketen de afgelopen jaren ook landbouwgronden op in de buurt van haar distributiecentrum Dasseveld in Halle en in de buurt van haar nieuwe distributiecentrum in het Henegouwse Aat/Lessen. Daarbij horen onder meer ook gronden gelegen in de aangrenzende ‘slow food hoofdstad’ Silly.

Landbouweconoom Erwin Wauters zegt dat het wel nieuw is dat retailers zich bezighouden met ketenintegratie, wat betekent dat de boer zijn autonomie verliest. Maar dat zou ook positief kunnen uitdraaien. Hoe?

We zien een aantal financieringsmodellen opkomen waarin landbouwers best bereid blijken een stuk autonomie op te geven in ruil voor meer financiële zekerheid. Of het in die modellen altijd effectief in het voordeel van de boer uitdraait, kunnen we niet per definitie stellen.

Diezelfde Wauters wijst ook op het bestaan van CSA-boerderijen, waarbij landbouwers ook een stuk autonomie opgeven in ruil voor financiële zekerheid. Wat zijn CSA-boerderijen?

Community Supported Agriculture. Je kan ook dit zien als een alternatieve manier om landbouw te financieren. Bij CSA-boerderijen zijn er doorgedreven modellen waarbij consumenten in de grond investeren, maar in wezen gaat het om hetzelfde: het geeft een bepaalde groep landbouwers, zeker jonge startende boeren, de mogelijkheid om te starten. Je kan wat Colruyt doet zien als een manier zien om jonge krachten actief in de landbouw te houden.

Hier vind je het opdrachtenblad als Word-document en als PDF-bestand.

Hier vind je meer informatie over Media.21

Vivaldi I

Armoede