Home » Aan de slag met Nieuws in de Klas » Online Themadossiers » Besparen op cultuur

Besparen op cultuur

In Vlaanderen, maar ook in Zuid-Amerika

04 december 2019

*** (De verklaring voor de sterretjes vind je hier.)

De nieuwe Vlaamse regering van minister-president Jan Jambon bespaart 6 procent in de werkingsmiddelen van de cultuursector, behalve van de kunstinstellingen, die moeten maar 3 procent besparen. Het bedrag voor de projectsubsidies wordt echter met 60 procent verminderd. Dat vinden veel mensen problematisch. En toch komt dat nieuws niet echt als een verrassing. Het betekent evenmin dat kunstenaars nu in een hoekje gaan liggen huilen. Kijk maar naar Zuid-Amerika waar cultuur al jaren onder vuur ligt. Daar zetten kunstenaars echt iets in beweging.

Omdat wij graag weten wat jullie denken over de themadossiers, zodat we waar nodig kunnen aanpassen en verbeteren, vragen we jullie om dit beoordelingsformulier in te vullen. Alvast hartelijk dank!

Besparingen treffen zwakste spelers

De zwakste spelers, zo bestempelt Apache diegenen die een beroep doen op de projectsubsidies. Feit is dat het doorgaans kleine huizen zijn, jong talent dat via projectsubsidies zich kan waarmaken buiten de grote structuren om. Door het bedrag voor projectsubsidies van 8,5 miljoen naar 3,4 miljoen te brengen, hypothekeert men de toekomst van kunstenaars.

Geïnteresseerden denken na over hoe ze kunnen protesteren tegen de besparingen van de regering Jambon. CC Stef Arends

Niet alleen cultuursector wordt getroffen

Wie schrikt van de besparingen in cultuur en daardoor verontwaardigd is, heeft niet goed opgelet, stellen Rachida Aziz en Christophe Callewaert op DeWereldMorgen. Al was het maar omdat de N-VA wekenlang samengezeten heeft met het Vlaams Belang in voorbereiding tot het regeerakkoord, waarin ‘vluchtelingen financieel gestraft worden, waarin sociale woningen voorbehouden worden voor eigen volk eerst, waarin armoede beschouwd wordt als een gebrek aan discipline’, aldus Aziz en Callewaert.

Foto cc DeWereldMorgen

Wat gebeurt er in Zuid-Amerika?

Cultuur ligt al jaren onder vuur in Zuid-Amerika, zegt Gerardo Salinas op rekto:verso. De traditionele media zijn door economische belangen niet meer te vertrouwen, en we worden gemanipuleerd door de sociale netwerken en hun algoritmes. Daarom is kunst en cultuur nodig, om een fundamentele rol te spelen in het sociale weefsel. In Zuid-Amerika kan de artistieke verbeelding onmogelijk losgekoppeld worden van andere maatschappelijke tendensen. Kunst oefent er zelfs invloed op uit.

Mateluna, een voorstelling van Guillermo Calderón

Artikels en discussiepunten

Apache: Ongenadig harde klap voor zwakste spelers cultuursector

Waarom had oKo (Overleg Kunstenorganisaties) gehoopt dat het bedrag voor projectsubsidies verdubbeld zou worden?

De vorige ronde – dus voor er van een besparing sprake was – was al “desastreus”. De slaagkans voor subsidievragers bleek na afloop van die ronde op 17 procent te liggen, terwijl dat 10 jaar geleden nog 54 procent was.

Waarom zijn die projectsubsidies zo belangrijk?

Oorspronkelijk opgezet als een manier om door te groeien naar structurele ondersteuning, zijn de projectsubsidies geëvolueerd naar een manier om een kans te geven aan kunstenaars die buiten de grote structuren opereren. Dat gebeurt overigens vaak door in coproducties samen te werken met grote (maar ook met kleinere) organisaties en instellingen.
Of zoals Ans Van den Eede van Hof van Eede het zegt: ‘Projectsteun was voor ons veel meer dan een opstap naar een zogenaamd stabielere structuur. Het gaf ons de vrijheid om ons werkproces steeds opnieuw van nul te starten. Om de continuïteit te vrijwaren, moeten wij nu wel beginnen nadenken over werkingssubsidies.’

Wat vreest Christel Kumpen dat er zal gebeuren?

Een hele onderbouw in de muziekscene zal verdwijnen. Muzikanten zullen noodgedwongen meteen een meer commerciële richting moeten inslaan. Niemand uit de grotere huizen zal immers zijn of haar nek uitsteken en het opnemen voor een minder toegankelijk genre. Kumpen vreest dat, net zoals in Duitsland en Frankrijk, een volledig alternatief circuit stilletjes aan zal verdwijnen, samen met het fijnmazige professionele netwerk dat heel het landschap afdekt. “Nochtans benijdt men ons tot nog toe in heel Europa om het groeiproces dat een artiest hier kan doormaken mede dankzij die omkadering”, zegt Kumpen.

DeWereldMorgen: Wie nu verbaasd is over de cultuurbesparingen, heeft de voorbije jaren niet goed opgelet

Volgens Rachida Aziz en Christophe Callewaert voert de N-VA een cultuuroorlog. Wat bedoelen ze daarmee?

Het is een oorlog tegen alles wat volksvreemd is, tegen alles wat niet past bij het mythische ‘buikgevoel van de gemiddelde Vlaming’. Een cultuuroorlog is een oorlog om de ziel van de natie. ‘Balletjes in tomatensaus in de canon’, ‘het verdwijnen van de laatste stukjes open ruimte in Vlaanderen is de schuld van migranten’.

Aziz en Callewaert vinden dat Jambon provoceert. Waarom?

Hakken in de projectsubsidies, maar meer subsidies voor Bokrijk. De zoveelste miljoenenbesparing voor culturele organisaties, maar nadrukkelijk de deur openzetten voor cultuursubsidies richting havenbaas Fernand Huts, die zijn fortuin dan nog eens parkeert in het belastingparadijs Jersey. De 34,5 miljoen euro subsidie uit de klimaatpot (!!!) voor megavervuilers als ExxonMobil blijft overeind. Dat is tien keer zoveel als de volledige pot van de projectsubsidies.

Op het einde van het opiniestuk roepen Aziz en Callewaert op tot solidariteit die zich niet beperkt tot de cultuursector. Ze doen dat op heel eigen wijze, maar wijzen tegelijkertijd op de verantwoordelijkheid van wie niet solidair is. Hoe?

Op een moment dat de Europese Unie zonder verpinken 19.000 mensen laat verdrinken in de Middellandse Zee, dat schofterige bedrijven regenwouden verschroeien en dat een asielcentrum onder huiveringwekkend gejoel in brand wordt gestoken is dat schuldig verzuim.

rekto:verso: Cultuurbesparingen wereldwijd: Latijns-Amerika

Gerardo Salinas heeft het over de strijd over de narratieve controle: wie heeft het recht het verhaal te vertellen? Maar hij heeft het er ook over dat traditionele media niet meer te vertrouwen zijn en dat sociale media ons manipuleren. En dat kunst en kunstenaars een fundamentele rol opeisen in het sociale weefsel. Wat zou je daaruit kunnen besluiten?

Dat kunst en kunstenaars, cultuur dus, een dam kunnen opwerpen tegen fake news en Trump-achtige presidenten. Meer nog, dat cultuur hoogst noodzakelijk is om dat te doen. Of zoals Salinas zegt: ‘In een tijdperk waarin velen met angst de proliferatie van het populisme aankondigen, maar waar weinigen hun stem verheffen tegen de manipulatieprocedures, bevordert kunst het kritische denken en kan het een nieuwe, noodzakelijk maatschappelijke positie innemen.’

Ben je het eens met bovenstaand antwoord? Of helemaal niet?

Gerardo Salinas geeft voorbeelden van hoe in verschillende Zuid-Amerikaanse landen kunstenaars erin slagen om te wegen op de maatschappij. Denk je dat de kunstenaars in België, of Vlaanderen ook zo’n impact kunnen hebben?

Hier vind je het opdrachtenblad als Word-document en als PDF-bestand.

Hier vind je meer informatie over Media.21

Versoepeling abortuswet

Protest in Iran gewelddadig neergeslagen