Home » Aan de slag met Nieuws in de Klas » Online Themadossiers » Artificiële Intelligentie

Artificiële Intelligentie

De vele voordelen en de grote nadelen

22 mei 2024

***

Sinds de introductie van ChatGPT heeft iedereen de mond vol over artificiële intelligentie, maar dat was eigenlijk slechts een van de vele stappen in de ontwikkeling van AI. Een ontwikkeling die al heel lang bezig is. De toepassing van AI op tal van domeinen zorgt ervoor dat heel wat taken aan een snelheid kunnen gebeuren waarbij die van het licht verbleekt. Een geweldige technologische vooruitgang, niet? Maar er bestaat meer dan één keerzijde van de medaille. Je vindt er (bijna) alles over in dit uitgebreide themadossier.

 

Tekst naar video

De firma achter ChatGPT, OpenAI, heeft een nieuwe tool gemaakt die tekst kan omzetten naar video. De tool heet Sora, en kan volgens Business AM complexe scènes genereren. Al heeft Sora toch nog wel wat moeite met echt heel complexe dingen.Voorlopig is Sora nog niet voor iedereen toegankelijk en werkt OpenAI nog hard aan de beveiliging ervan.

CC BY-NC 2.0 DEED Focal Foto

 

ChatGPT bij het schrijven van masterproef kan best

De masterproef, het sluitstuk van een masteropleiding, is dood, schreven twee wetenschappers. En de moordenaar is volgens hen ChatGPT. Daar kreeg Bert Willems, Hoofd Onderzoek aan PXL-MAD, School of Arts, Hasselt en Professor aan de Faculteit Architectuur en Kunst van Universiteit Hasselt, de kiekeboebelen van. Op rekto:verso betoogt hij dat als een masterproef zo maar uitgeschakeld kan worden door generatieve AI, er iets grondig schort aan de opleiding en de begeleiding van die masterproef. Willems pleit voor interactie met docenten die door te spreken met studenten de ontwikkeling begeleiden. En dan mag er voor hem bij het schrijven van de proef best ChatGPT gebruikt worden. 

CC BY 2.0 DEED Quick Spice

 

AI in wetenschapscommunicatie

Ook in de wetenschapscommunicatie wordt er nagedacht over of, en hoe artificiële intelligentie op een positieve manier kan bijdragen. Op zich is het geen probleem, schrijft Carsten Könneker op EOS, zolang het duidelijk vermeld wordt, en een chatbot niet als coauteur wordt aangewezen. Bij het opstellen van deskundigenrapporten die per definitie vertrouwelijk zijn en waarbij de intellectuele eigendom van toepassing is, is het dan weer taboe. Want artificiële intelligentie leeft enkel bij gratie van de input die het krijgt. Of zoals Noam Chomsky het omschrijft: een chatbot is een hoogtechnologische vorm van plagiaat.

CC BY 2.0 DEED Ivan Radic

 

Water, veel water

Wat heeft water met artificiële intelligentie te maken? Veel. Veel water. De datacentra die worden gebruikt voor het ontwikkelen van zaken als ChatGPT verbruiken ontzettend grote hoeveelheden water. Maar ook energie, en handenarbeid. En de techbedrijven achter AI zoeken naar die plekken in de wereld waar ze de minste problemen krijgen. Mexico is zo’n plek, lezen we op MO*. Maar omwille van de klimaatverandering valt er nog nauwelijks regen. Dat betekent dat daar waar zich datacentra bevinden, zoals in de Noord-Mexicaanse staat Querétaro, de lokale bevolking geen, of nauwelijks toegang krijgt tot water. En die bevolking protesteert daartegen.

In Querétaro staan al tien datacenters, en zijn er nog achttien gepland. CC BY-SA 2.0 DEED Carl Campbell

 

AI is niet neutraal

AI-systemen sluiten mensen van kleur uit, schrijft Anthe Baele op StampMedia. Je zou kunnen denken dat algoritmes neutraal en onbevooroordeeld zijn, maar omdat ze voornamelijk ontworpen worden door witte mannen, zijn ze dat dus (onbewust?) niet. En dat heeft zo zijn gevolgen: discriminatie op de arbeidsmarkt, in de gezondheidszorg, maar ook bij politiediensten die gebruik maken van bv. gezichtsherkenning. De documentaire Code Bias gaat over raciale vooringenomenheid van AI.

 

Gezond verstand gebruiken

Daar pleiten twee Nederlands wetenschappers voor met betrekking tot artificiële intelligentie. Al vinden ze dat de term ‘intelligentie’ uit de discussie geweerd moet worden, lezen we op Doorbraak. Het gaat immers over elementaire wiskunde.

CC BY-NC-ND 2.0 DEED UN Women Asia and the Pacific

 

AI in de journalistiek

Kijk ook naar deze aflevering van Journalist in de Klas met Ann Verlinden die het heeft over AI in de journalistiek.

 

Omslagfoto: Google datacenter in Council Bluffs Iowa, VS. CC BY 2.0 DEED Chad Davis

 

Vragen en discussiepunten

Business AM: Artificiële intelligentie stapt een nieuwe wereld binnen met OpenAI’s Sora

Hoe gaat OpenAI om met veiligheid i.v.m. Sora?
Om het model te testen gaan ze met experten samenwerken op vlak van misinformatie, haatdragende inhoud en vooroordelen. Daarnaast gebruikt Sora al bestaande veiligheidsmethoden, maar worden er ook nieuwe technieken gemaakt om misleidende inhoud te detecteren. Daardoor kan de detectieclassificator video’s die gemaakt worden door Sora herkennen.

rekto:verso: Lang leve de masterproef! 

Welke kritiek heeft Willems op de manier waarop we onderwijs en in het bijzonder de masterproef zijn gaan invullen met betrekking tot AI?
Wanneer masterproeven beperkt blijven tot teksten die door eender wie geschreven zouden kunnen zijn (ontstaan vanuit het wetenschappelijke ideaal van ‘feitelijkheid’ en ‘objectiviteit’) en steeds gericht zijn op standaardisatie, direct nut en efficiëntie, dan kunnen we dat werk inderdaad beter overlaten aan generatieve AI. Als we studenten leren zich als computers te gedragen, verbaast het dan dat computers het zelf beter doen?
Waarom vindt Willems dat de masterproeven al veel eerder ten grave gedragen hadden moeten worden?
Masterproeven die gefaket kunnen worden zijn geen echte masterproeven. Het is niet enkel de tekst die beoordeeld dient te worden, maar eerder de inhoud die eraan ten grondslag ligt (‘niet alleen de kaart maar ook het gebied’). In die zin hadden de masterproeven die nu met de dood bedreigd worden eigenlijk al veel eerder ten grave gedragen moeten worden, samen met de op normalisering gestoelde onderwijsvisies die er bepalend voor zijn. Dit soort masterproeven wordt gedood door generatieve AI omdat dit soort van onderwijs doods is. Paradoxaal genoeg lijken we generatieve AI nodig te hebben om eindelijk tot dat inzicht te komen.

EOS: Wetenschapscommunicatie in het AI-tijdperk

Waarom hebben AI-tools informatie nodig die niet door AI is (mee)geschreven?
Anders is er risico op ‘mode collapse’: als een model meerdere keren achter elkaar wordt getraind op gegevens die al door AI zijn gegenereerd, zal het snel niet meer in staat zijn om een grote verscheidenheid aan contextafhankelijke resultaten te produceren. Steeds dezelfde, foutgevoelige voorbeelden zullen verschijnen.
Waarom is AI een godsgeschenk voor complotdenkers?
In principe kan iedereen met AI-tools in het publicatieproces ingrijpen, waardoor er naast onvermoede schatten van wetenschapscommunicatie ook een oorverdovende kakofonie aan de horizon gloort. AI levert niet alleen vanzelf ‘hallucinaties’- het verzinnen van informatie – op, maar ook opzettelijk verspreide desinformatie en nepcontent. Voor complotdenkers is generatieve AI een godsgeschenk: wetenschappelijke papers kunnen simpel vervalst worden, zo goed dat ze uiterlijk en stilistisch niet te onderscheiden zijn van het echte, peerreviewed materiaal.
Maar AI heeft ook een mogelijk positief aspect. Welk?
In samenwerking met wetenschappers kunnen burgers helpen om teksten en infographics beter aan te passen aan de behoeften, het niveau en het mediagebruik van consumenten. AI-tools kunnen nuttig zijn, bijvoorbeeld door onderwerpen te suggereren die enkel voor kleinere doelgroepen interessant zijn en waarvoor nauwelijks aandacht is in de traditionele media.
Carsten Könneker vindt dat de AI-bedrijven, die per definitie afhangen van wetenschap en media, een verplichting hebben tegenover wetenschap en media, met name ten opzichte van de kwaliteitsjournalistiek. Welke?
Ze moeten ervoor betalen.
“Hier liggen kansen om de journalistieke kwaliteit te waarborgen. AI-bedrijven, die altijd nieuwe premium content uit de wetenschap en van de media nodig hebben om hun modellen te trainen, zouden moeten bijdragen aan de herfinanciering van kwaliteitsjournalistiek door middel van een verplichte heffing. Dit zal niet vrijwillig gebeuren en bovendien moeten de middelen eerlijk verdeeld worden in het zeer complexe media-ecosysteem van het AI-tijdperk. Hier moet de wetgever het voortouw nemen.”

MO*: Wordt Latijns-Amerika een nieuwe AI-hub?

Waarom is Mexico perfect gelegen voor de boomende data-industrie?
Dat komt door zijn locatie tussen Noord- en Centraal- en Zuid-Amerika via onderzeese kabels.
Wat heeft dat voor gevolg voor bv. Maconí?
Maconí ziet een grote toestroom komen van nieuwe datacentra en die zorgen voor een extra hoge druk omdat er al waterstress is door de klimaatverandering. Want de datacentra doen het verbruik van het beperkte gemeenschapswater en de elektriciteit verder stijgen, en dat verbruik is al astronomisch hoog.
‘Het is een vier uur durende dagelijkse tocht om water te halen. Sinds vorig jaar is er geen regen geweest. Dit jaar is hetzelfde. De bonenplanten zijn verdord en er is geen mais om tortillas te maken’, vertelt Juan.
Wat is de prognose met betrekking tot watergebruik wereldwijd voor 2027? En waarvoor dient al dat water?
Verschillende onderzoekers schatten in een voorpublicatie dat tegen 2027 de globale vraag naar water even groot zal zijn als de helft van de consumptie van het Verenigd Koninkrijk. En die vraag gaat uitsluitend over de productie van AI-chips en het koelen van AI-datacentra.
Naast het gebruik van grote hoeveelheden water is er bij het produceren van chips nog een probleem met chemicaliën. Welk? Tip: wij kennen het probleem hier ook o.a. door de fabriek 3M in Zwijndrecht.
Honderden chemicaliën worden gebruikt bij de productie van chips, synthetische stoffen die essentieel zijn voor de productie van halfgeleiders.
Eén daarvan zijn de erg toxische PFAS of “forever chemicals”, een familie van zo’n 12.000 chemicaliën. Het duurt naar schatting tienduizenden jaren eer ze afgebroken worden in het milieu. Ze ‘bioaccumuleren’ zich, wat wil zeggen dat ze sneller door organismen worden opgenomen dan uitgescheiden waardoor ze zich in de loop van de tijd ophopen in een lichaam.
PFAS worden gelinkt aan ernstige ziekten, waaronder kanker. En hoewel de industrie voor de productie van halfgeleiders het gebruik van sommige PFAS uitfaseerde, blijft het afhankelijk van forever chemicals.
Niet alleen Latijns-Amerika lijdt onder de impact van datacentra.
Nu al, nog voor de enorme vraag naar water en energie van AI er is, zijn er al wereldwijd berichten over de impact die datacentra hebben op de voorraden. Het aantal centra stijgt in Nigeria, waar de centra zich naast burgers bevinden die elke dag worstelen om aan genoeg drinkbaar water te geraken. Het stijgt ook in Uruguay, dat ondanks een recorddroogte waar het nog steeds onder lijdt, alsnog doorzet met de uitbreiding van zijn datacentra. Zelfs in India, waar rivieren opdrogen en het grondwater bijna volledig uitgeput is, is er nog een grote groei van datacentra zichtbaar.
De grote techbedrijven trekken niet alleen naar landen omwille van het water, maar ook voor goedkope arbeidskrachten. Hoezo?
Om deze ogenschijnlijk magische, slimme en geautomatiseerde cyberproducten te produceren is een leger aan handenarbeid nodig.
Want tekst, foto’s en video’s gemaakt door AI moeten door mensen worden geordend, gecategoriseerd, opgekuist en ontgift. Dat gebeurt volgens de culturele normen van de VS, met specifieke standaarden voor haatspraak, porno en extreem geweld. Alleen wordt dit repetitieve, vaak saaie, maar ook emotioneel stressvolle werk doorgaans uitgevoerd door mensen elders in de wereld.

StampMedia: Hoe artificiële intelligentie structureel racisme versterkt

Waarom is de vooringenomenheid van AI in de gezondheidszorg een probleem voor mensen van kleur?
De datasets die hiervoor worden gebruikt zijn onevenredig wit. Volgens een onderzoek van gezondheidszorg beleidswetenschappers Ravi B. Parikh en Amol Navathe en biostatistica Stephanie Teeple is 40 procent van de bevolking in de VS van kleur, maar 80 à 90 procent van de datasets is wit.
Dat kan gevolgen hebben voor ziekten die een grotere impact hebben op minderheidsgemeenschappen, zoals diabetes of hart- en longaandoeningen. Ook donorlijsten op basis van AI geven voorrang aan witte, gezondere mensen boven mensen van kleur die meer behoefte hebben aan een transplantatie.
Wat is de oorzaak van de raciale vooringenomenheid van AI?
Er zijn er twee: de ondervertegenwoordiging van mensen van kleur in de technologiesector, en in de datasets die de AI vormgeven. AI is voornamelijk ontwikkeld door witte mannen: minder dan 5 procent van de mensen die werken bij de grote Amerikaanse techbedrijven bestaat uit mensen van kleur.
Wat is ‘epistemologie van blindheid’?
Westerse, witte kennis wordt gepresenteerd als universeel en alomtegenwoordig, waardoor het andere opvattingen van niet-blanken uitwist. Na de input van mensen kan AI zelf kennis produceren, waardoor de onderrepresentatie van mensen van kleur betekent dat er een nieuw, artificieel kennissysteem ontstaat dat hen, ondanks de ‘neutrale’ status van AI, uitsluit.

Doorbraak: De gevaren van AI: ‘Het mag duidelijk zijn dat de overheid autoritaire neigingen heeft’

Ronald Meester vindt verantwoordelijkheid belangrijk. Hoe?
‘Het gaat er om dat je verantwoordelijkheid moet nemen voor wat er gegenereerd wordt. Als je dat kritiekloos door een AI-systeem laat doen, kán je eigenlijk geen verantwoordelijkheid nemen. Dat probleem is inherent aan AI, hoe veel beter het ook mag worden qua grammatica en presentatie. Zelfs als het inhoudelijk niet ‘liegt’, blijft het onpersoonlijk en leeg. Als je mij een vraag stelt, geef ik een antwoord waarbij ik beslis hoe ik antwoord, welke kennis ik wel of niet inzet. Dat is mijn keuze en die kan je niet aan een chatbot overlaten.’
Wat is de kern van de boodschap van de twee wetenschappers?
‘De kern van de boodschap is dat we zelf als mens bepalen of en hoe we ons aan de technologie overleveren. Technologie gaat het niet van ons overnemen, zolang we dat niet toestaan. Die verantwoordelijkheid ligt bij onszelf.’

Hier vind je het opdrachtenblad als Word-document en als PDF-bestand. 

Hier vind je meer informatie over Media.21

 

Protesten aan universiteiten
Persvrijheid in de wereld


Aanmelden

Meld je aan om een week lang gratis kranten en magazines in de klas te ontvangen of om de status van je bestelling te volgen.

Heb je nog geen account? Dan moet je eerst registreren.

Let op: De themadossiers en het lesmateriaal op de website van Nieuws in de Klas kan je zo gebruiken.

 

Wachtwoord vergeten?

Wachtwoord herstellen

Vul je e-mailadres in. We sturen je een mail met instructies om je wachtwoord te wijzigen.

 

Aanmelden

Subscribe to our mailing list

* indicates required

Nieuws in de Klas gebruikt deze informatie enkel om je op de hoogte te brengen van activiteiten, weetjes en trends uit de sector en van onze organisatie. Vink hieronder 'nieuwsberichten' aan als je op de hoogte wil blijven:

Je kan op elk moment jouw gegevens verwijderen door op de link 'Abonnement opzeggen' te klikken onderaan elke e-mail die je van ons ontvangt, of te mailen naar info@nieuwsindeklas.be. Bezoek onze website voor meer informatie over onze privacyverklaring. Door hieronder te klikken, stem je ermee in dat wij jouw gegevens mogen verwerken in overeenstemming met deze voorwaarden.

We gebruiken MailChimp als ons marketingplatform. Door hieronder te klikken om u te abonneren, erkent u dat uw informatie zal worden overgebracht naar MailChimp voor verwerking. Lees hier meer over de privacypraktijken van MailChimp.