Home » Aan de slag met Nieuws in de Klas » Online Themadossiers » Wie is de Chinese president Xi Jinping?

Wie is de Chinese president Xi Jinping?

En waarom moeten wij dat weten?

23 maart 2023

Begin deze maand is Xi Jinping voor de derde keer verkozen als president van China. Wie is deze man die de Chinese grondwet heeft aangepast om een derde ambtstermijn te kunnen uitvoeren, die sinds 2013 stelselmatig alle macht naar zich toe gezogen heeft, die de Chinese maatschappij op griezelige wijze controleert, en die afgelopen maandag naar Rusland is gereisd en Vladimir Poetin zijn vriend noemt?

Vrede in Oekraïne

In het begin van de week was Xi Jinping op bezoek in Moskou, staat op Business AM. Het mag duidelijk zijn dat Vladimir Poetin steun zoekt bij de Chinese president. Er is een arrestatiebevel van het Internationaal Strafhof voor oorlogsmisdaden tegen Poetin uitgevaardigd, en hij wordt internationaal als paria beschouwd. De vraag is of Xi Jinping Poetin bezoekt omwille van de vriendschap, dan wel omdat vrede in Oekraïne voor Xi belangrijker is voor zijn streven naar een mondiale hervorming.

Getekend portret van Xi Jinping (CC BY 2.0) thierry ehrmann

Grote Roerganger

Op MO* vraagt John Vandaele zich af of Xi Jinping te vergelijken is met Mao Zedong. Mao was de Grote Roerganger die het communisme naar China heeft gebracht, en het land op heel autoritaire wijze leidde van 1949 tot 1976. Mao duldde geen tegenspraak en liet tegenstanders vermoorden of opsluiten. Doet Xi dat ook? Of zijn er toch wel wat verschillen te bemerken?

Grote Roerganger Mao Zedong. Foto: Public Domain Wikimedia

Keizer Xi

Jeanne Boden duikt op Apache nog verder de geschiedenis in, en verklaart het leiderschap van Xi aan de hand van de keizerrijken die China ooit kende. Maar waar de keizers vroeger een mandaat van de hemel hadden, is Xi het centrum van de Communistische Partij met meer dan 90 miljoen leden die tot zijn dienst staan. Hervormingen die de opvolgers van Mao gecreëerd hadden, waardoor Chinezen dachten om in een meer open samenleving terecht te komen, werden door Xi hardhandig teruggedraaid. Xi controleert alles.

Cartoon van Xi Jinping (CC BY 2.0) DonkeyHotey

Ban op TikTok

Xi Jinping is een machtige man, zonder enige twijfel. Maar zijn macht is niet altijd even zichtbaar. De gegevens die hij via TikTok kan verzamelen, bijvoorbeeld, zijn van onschatbare waarde. Daarom mogen Nederlandse ambtenaren de app niet meer op hun werktelefoon installeren, en besliste de Europese Commissie hetzelfde voor Europese ambtenaren, schrijft Joeri Casteleyn op Doorbraak. TikTok is immers van Chinese makelij, en de app is uitgelezen stukje technologie om te spioneren.

Xi Jinping (CC BY-SA 2.0) Global Panorama

Omslagfoto: bouwproject in landelijk China. (CC BY-NC-ND 2.0) Francoise Gaujour

Vragen en discussiepunten

Business AM: Wat kunnen we verwachten van het bezoek van Xi Jinping aan Rusland

Xi Jinping steunt Rusland, maar heeft niks te winnen bij de oorlog in Oekraïne. Waarom niet?

Xi wil dat China een wereldgrootmacht wordt, tegen de zin van de Amerikanen. Maar Xi ziet liever geen oorlog die de geopolitieke spanningen verder opdrijft. Daarom blijft hij ook wel waakzaam voor de kosten die deze vriendschap met zich zou kunnen meebrengen.

MO*: Xi Jinping is machtig maar is geen nieuwe Mao

Mao Zedong organiseerde de Grote Sprong Voorwaarts in China. Wat was dat? Welke gevolgen had dat? En waarom?

Met de Grote Sprong Voorwaarts wou Mao China versneld industrialiseren, en van het land een economische grootmacht maken. Maar dat liep goed fout, want die sprong had de grootste hongersnood in de geschiedenis tot gevolg, waarbij tussen 1959 en 1960 minstens dertig miljoen mensen stierven. Niemand durfde tegen Mao zeggen dat hij niet goed bezig was.

De oppvolgers van Mao probeerden van China een meer vrij en open land te maken. Xi draaide veel vrijheden en verworvenheden terug. Wat deed hij precies?

In 2013, onmiddellijk na zijn aantreden, citeerde hij Mao, toen hij stelde dat ‘de politiek de media leidt’. En dus legde hij het internet en de vrijheid van meningsuiting aan banden.
Ook ngo’s werden gekortwiekt. Xi zag ze als een westers paard van Troje dat de partij kon ondermijnen. Zijn anticorruptiecampagne ging eindeloos door en trof niet alleen vele tienduizenden ‘vliegen’, maar ook talloze ‘tijgers’ – topleiders dus, vaak tegenstanders van de president. De personencultus rond de Chinese leider is enorm: Xi duikt overal op en is zowat de ‘voorzitter van alles’.
Ook op economisch vlak draaide Xi de klok terug. De Partij had altijd al de markt beschreven als ‘een vogeltje dat vliegt in een kooi waarvan de Partij de contouren bepaalt’. Na de Grote Culturele Revolutie was die kooi groter geworden, omdat de Partij de private sector nodig had om het land te ontwikkelen. Met Xi aan het roer zou ze weer kleiner worden.

Xi Jinping pakte de coronacrisis hard aan met een zerocovidbeleid en strenge lockdowns die invloed hadden op miljoenen Chinezen. Daar kwam in november 2022 zwaar protest tegen, maar ook tegen Xi zelf. Wat gebeurde er toen? En waarom?

Xi gooide zijn beleid helemaal om. De Partij zei uiteraard niet dat ze reageerde op de protesten, maar de timing verraadde dat die op zijn minst meespeelden. In zekere zin is het goed nieuws: Xi blijft vatbaar voor rede en kritiek. Daarnaast speelden ook economische overwegingen een rol. In het laatste kwartaal van 2022 kromp de economie. Heel wat Chinezen hebben hun werk en inkomen verloren. In de steden bedroeg de werkloosheid onder de jeugd maar liefst 17%. Het zerocovidbeleid heeft niet alleen de lokale consumptie lamgelegd, maar zette ook de buitenlandse investeringen onder druk. Die sputterden sowieso al, na de Russische aanval op Oekraïne.

Apache: De wereld van Xi

Jeanne Boden zegt dat je om China te begrijpen, je in het verleden moet kijken, naar de keizerrijken die het land gekend heeft. Welk voorbeeld geeft ze, en wat heeft dat met Xi Jinping te maken?

De Tangdynastie (618-907) is een voorbeeld van die dynamiek. De nieuwe wind die door China waaide, gaf aanleiding tot de uitbreiding van de Chinese invloed tot wat vandaag Korea en Japan is. Eerder dan een natiestaat, was China een centrum – de keizer – dat uitstraalde over een gebied. Tussen China en andere regio’s bestond nooit gelijkheid. Voor China is alles hiërarchie. Gebieden in de periferie erkenden de opperste macht van de keizer en kregen in ruil bescherming als ‘tribuutstaat’.
Xi Jinping heeft China in zekere zin teruggebracht naar het keizerrijk: sterk gecentraliseerd, alle macht vereenzelvigd met één persoon, één waarheid – de gedachten van Xi Jinping – die zowel het onderwijs als de publieke ruimte domineert.

China verovert de wereld niet met wapens. Waarmee dan wel?

Internationaal is het spreken met één stem een absolute kracht. Eerder dan met wapens terrein te veroveren, werkt China door beïnvloeding. De strategische infrastructuur die China het laatste decennium heeft gebouwd, geeft het land heel veel macht.
Die invloed is opgebouwd via relaties: ‘van persoon tot persoon’ is China’s methode van machtsuitbouw. China bestudeert grondig wie aan de onderhandelingstafel zit en hoe kan ingewerkt worden op wat die persoon (het ego) of de gemeenschap wil. Project per project is zo binnengehaald, over de hele wereld.

Boden zegt dat het Westen de Oosterse manier van denken niet begrijpt, maar wel arrogant zelfingenomen is. Welke gevolgen heeft dat?

Vooral op het gebied van kennis is het Westen arrogant zelfingenomen. Dit leidt uiteraard tot een antiwesterse houding, in China, in Rusland, en in vele delen van de wereld. Dat China Vladimir Poetin steunt is dus niet vreemd. Al was voor wie China kent meteen duidelijk dat de zogenaamde vriendschap zonder grenzen tussen Xi en Poetin begrensd was, want voor Xi is op “één berg geen plaats voor twee tijgers”.

Doorbraak: De klok van de geschiedenis doet tik tok

Joeri Casteleyn heeft het over een breuklijn tussen het Westen en China. Hoe reageert het Westen daarop?

De Amerikaanse regering legt strenge restricties op aan de uitvoer van chips naar China. Nederland sluit illegale Chinese politiebureaus die kritische Chinezen probeerden te intimideren. Het Nederlandse ASML, een chipmachinemaker, krijgt het verbod om de modernste modellen van zijn machines naar China te exporteren en liet recent nog weten dat er sprake was van spionage door een Chinese ex-werknemer. En het moet niet altijd Nederland zijn. Nog eentje dicht bij mij thuis: Oudenaarde vervangt alle Chinese beveiligingscamera’s door Europese modellen.

Waarom heeft Nederland en de Europese Commissie TikTok in de ban geslagen?

Omdat er vermoedens zijn dat TikTok, dat een Chinees moederbedrijf heeft, privé-gegevens versluist naar China waar de Chinese overheid vrij in kan snuisteren.

Hier vind je het opdrachtenblad als Word-document en als PDF-bestand.

Hier vind je meer informatie over Media.21

Stikstof

De smartphone