Home » Aan de slag met Nieuws in de Klas » Online Themadossiers » Het Klimaat

Het Klimaat

En hoe dat onder controle te houden

06 december 2023

Tussen al het oorlogsgeweld probeert het klimaat weer de top van de agenda te bereiken. Afgelopen zondag stapten er zo’n 25.000 mensen mee in een nieuwe klimaatmars in Brussel, en dat gebeurde niet voor niets. Want in Dubai vindt de COP28 plaats, de 28ste klimaatconferentie van de Verenigde Naties, en daar moeten ingewikkelde knopen worden doorgehakt. De CO2-uitstoot blijft stijgen, alsook het gebruik van fossiele brandstoffen, wat tot een globale stijging van de temperatuur leidt die de 1,5° C, vooropgesteld in het Akkoord van Parijs in 2015, zeker zal overschrijden. Dus ja, we moeten daar bezorgd over zijn, en nee, het is nog niet te laat om er iets aan te doen.

Geen subsidies meer voor fossiele brandstoffen

De grootste eis op de klimaatmars van zondag in Brussel was om geen subsidies meer te geven aan fossiele brandstoffen. In een snerende wind, afgewisseld met sneeuwvlagen, trokken om en bij de 25.000 demonstranten door de straten van Brussel. Onder hen verschillende verenigingen zoals de Grootouders voor het Klimaat, vakbonden, 11.11.11. en tal van andere activisten. DeWereldMorgen nam er de temperatuur op.

Klimaatangst

De gevolgen van de klimaatverandering zijn niet meer te ontkennen. Dat maakt mensen bang. Vooral jongeren. De angst voor die klimaatverandering wordt klimaatangst genoemd, en die kan zich op allerlei nare manieren manifesteren. Dat die klimaatangst vooral bij jongeren voorkomt, zo schrijft Thomas Detomne op EOS, is omdat zij vinden dat niet iedereen even bang is. Het lijkt voor hen dat volwassenen en beleidsmakers de ernst van de zaak niet inzien. Dat maakt hen pas echt bang.

CC BY-NC-ND 2.0 DEED IWMI Flickr Photos – Nadia Manning

Goed nieuws uit Dubai?

Nog voor de conferentie in Dubai goed en wel van start was gegaan, kwam er al goed nieuws: de blauwdruk voor een ‘Verlies- & Schadefonds’ werd door ruim 196 landen aangenomen. Het fonds stond al langer in de steigers, en is bedoeld voor de kwetsbare landen die veel gevolgen van de klimaatcrisis dragen, maar er nauwelijks verantwoordelijkheid voor hebben. Toch is enige terughoudendheid op zijn plaats, lezen we op MO*.

Oregon State University /CC BY-SA 2.0 DEED

Wat werkgevers vragen

Naar aanleiding van de COP28 sprak Piet Vanden Abeele, adviseur klimaat, energie en milieu bij Unizo (Unie van Zelsftandige Ondernemers) met Corneel Vanfleteren van Business AM. Unizo pleit voor vier maatregelen die nodig zijn om de energietransitie en de nodige economische groei te financieren zodat we in een klimaatneutrale samenleving terecht kunnen komen.

Unizo wil meer zonnepanelen. Veel meer zonnepanelen. (CC BY 2.0 DEED Presidencia de la República Mexicana)

Vragen en discussiepunten

DeWereldMorgen: Klimaatmars: 25.000 mensen betogen voor einde overheidssubsidies fossiele brandstoffen

Hoe sta jij tegenover betogingen? Heb je zelf misschien ooit al eens deelgenomen aan een (klimaat)mars? Geloof je in de kracht van een heleboel mensen die samenkomen en ijveren voor een betere wereld? Of denk je dat zo’n betoging toch niets uithaalt?

EOS: “Ik wens iedereen klimaatangst toe”

Een algemene definitie van klimaatangst bestaat nog niet. De American Psychiatric Association (APA) omschrijft klimaatangst als ‘chronische angst voor de ondergang van het milieu’. Angst is niet nieuw. Ergens in de geschiedenis zijn mensen altijd wel ergens bang van. Toch heeft klimaatangst, volgens Caroline Hickman (University of Bath, VK), een fundamenteel andere oorsprong dan, bijvoorbeeld, een kernoorlog. Hoezo?

“Die laatste kunnen we deels voorspellen en zeker vermijden. Tenminste: als we dat willen. Bij klimaatverandering zijn we dat punt intussen voorbij. De schade is er al, we zien ze elke dag in het nieuws. Vorig jaar stond een derde van Pakistan onder water. In Europa sterven mensen in ongeziene bosbranden en overstromingen. Er is de voortdurende dreiging van droogte, mislukte oogsten, migratie, enzovoort. De vraag is niet langer of we dit nog kunnen vermijden, maar hoe erg het precies wordt. In die zin verschilt klimaatangst van andere stressoren die we in een klassieke hulpverleningssetting kunnen oplossen.”

“Hoe passiever volwassenen reageren, hoe angstiger jongeren worden,” zegt Caroline Hickman. Herken je dat? En waarom vindt Hickman dat zo’n groot probleem?

“Jongeren vertellen me dat ze zich oké zouden voelen als iederéén zich grote zorgen zou maken. Dat is niet het geval. Vaak minimaliseren volwassenen hun zorgen. Of erger: ze laken hun klimaatactivisme. Ik vind die afwijzende houding crimineel. Het verraadt een gebrek aan erkenning van perfect begrijpelijke zorgen. Dat berokkent jongeren psychologische schade.”

Hickman wenst sommige mensen klimaatangst toe. Waarom doet ze dat, want dat is toch een heel rare redenering?

“Angst kan een uitstekende raadgever zijn. Aan de rand van een afgrond moet je mensen ook niet van hun hoogtevrees proberen af te helpen. Net zo biedt klimaatangst evolutionaire voordelen. Het activeert: mensen gaan duurzamer leven, eisen maatregelen van politici en komen op straat. Onze geestelijke gezondheid weerspiegelt ons vermogen om adequaat te reageren op een snel veranderende wereld. In die logica is klimaatangst de onvermijdelijke keerzijde van een existentiële bedreiging.”

Volwassenen hebben een afweermechanisme opgebouwd waardoor een gepaste reactie op zoiets als klimaatverandering vaak achterwege blijft. Toch lijden ze ook aan schuld- en schaamtegevoelens om de wereld die ze nalaten. Wat gebeurt er met die gevoelens?

“Die gevoelens zijn zo onaangenaam dat we ze wegfilteren. Bijvoorbeeld door onverzettelijk te geloven dat alles goedkomt. Door alles te verwachten van technologie. Of door de schuld bij anderen te leggen: bij China, bij oliebedrijven, bij stakende scholieren die het wagen om een vliegtuig te nemen. Dat sommigen zo giftig reageren op de jonge klimaatactiviste Greta Thunberg, bewijst vooral dat haar boodschap ons een spiegel voorhoudt. Ze verkondigt een hoogst ongemakkelijke waarheid. Daarop schiet onze psychologische afweer in allerlei gedaantes te hulp. Jongeren hebben die luxe niet. Zij voelen de uitdaging veel scherper. Eigenlijk kunnen ze niet om hun angsten heen.”

Gus Speth, een belangrijk Amerikaans klimaatadviseur, geloofde lang in de wetenschap als oplossing voor het klimaatprobleem. Dat doet hij nu niet meer. Waar gelooft hij nu wel in?

Speth zegt dat de oplossing niet technologisch, maar spiritueel van aard is. Lange tijd geloofde hij dat wetenschappers met oplossingen zouden komen voor biodiversiteitsverlies, instortende ecosystemen en het broeikaseffect. Tot hij begreep dat niet klimaatverandering zelf maar egoïsme, hebzucht en apathie de onderliggende boosdoeners zijn. Om die te lijf te gaan, heb je nood aan een culturele en spirituele transformatie, geen technisch-wetenschappelijke. Want wat heb je aan een oplossing als er niemand meedoet?

MO*: Klimaattop opent met ‘historische beslissing’: akkoord over schadefonds

Waarom juicht 11.11.11. de oprichting van het Verlies- en Schadefonds toe?

‘De grootste gevolgen treffen vooral de mensen en landen die er het minst verantwoordelijk voor zijn’, zegt 11.11.11-klimaatexpert Kiki Berkers vanuit Dubai. ‘De oprichting van het fonds waarbij rijke, vervuilende landen bijdragen, kan dan ook een historische beslissing zijn.’

Toch behoudt 11.11.11., en andere experts, enige terughoudendheid. Waarom?

Het fonds komt onder de vleugels van de Wereldbank. ‘De instelling staat gekend om haar logge en weinig transparante werking’, zegt 11.11.11. Ook het veelvuldig gebruik van leningen en de ondemocratische werking wordt door experts aangehaald.
‘Kwetsbare gemeenschappen moeten makkelijk en direct toegang hebben tot het fonds wanneer ze hebben en houden verliezen na extreme weersomstandigheden of andere klimaatrampen’, aldus Berkers.

Business AM: Unizo hamert op vier ‘quick wins’ inzake klimaat

De werkgeversorganisatie Unizo vindt dat economische groei noodzakelijk is om de energietransitie te financieren. Nochtans pleiten tal van wetenschappers er net voor om te ‘ontgroeien’, omdat je niet kunt blijven groeien op een eindige planeet. Wie er gelijk heeft, zal de toekomst uitwijzen, maar wat denk jij van de voorstellen van Unizo? Houden ze steek?

Hier vind je het opdrachtenblad als Word-document en als PDF-bestand.

Hier vind je meer informatie over Media.21

Brussel-Zuid

Vrede