Kinderen, jongeren en het nieuws in 2020

Apestaartjaren is een onderzoek naar het mediabezit en gebruik bij kinderen tussen 6 en 12 jaar en jongeren tussen 12 en 18 jaar in Vlaanderen, dat Mediaraven, Mediawijs en imec-MICT-UGent tweejaarlijks voeren. In de resultaten van 2020 leren we heel wat over hoe jongeren met nieuws, actualiteit en maatschappelijke discussie omgaan.

Hoe komen kinderen en jongeren met nieuws in contact?

Kinderen en jongeren komen op veel verschillende manieren in contact met nieuws en informatie, vaak offline via ouders en vrienden en lessen, en verder via sociale media, chatapps en fora en wat kennissen daar delen, via televisie, via de radio, via specifieke websites …  

Uit Apestaartjaren 2020 blijkt dat sociale media daar bij jongeren (12-18j.) met kop en schouders bovenuit steekt en dat de smartphone daarvoor een centraal apparaat is. Wanneer we het nieuwsgebruik van jongeren op een grotere tijdspanne – per week – waarnemen, zien we dat nieuws op sociale media (75,9%), televisie (54,5%), radio (52,9%) en messaging apps (49,2%) meer dan de helft van de jongeren bereikt. Op deze (wekelijkse) tijdspanne zien we ook dat nieuwswebsites (26,4%) het lijstje van de meest gebruikte nieuwskanalen vervoegen. 

Ondanks de hoge cijfers voor nieuwsconsumptie op sociale media, zien we een groot percentage van de jongeren die aangeven zelden of nooit nieuws te lezen via de papieren krant (66,6%), nieuwsapps van nieuwsorganisaties (67,4%), e-mails (70,4%), gepersonaliseerde nieuws applicaties (72,2%), magazines (73,6%) en alternatieve nieuwswebsites (75,7%).

Welke onderwerpen volgen ze?

Jongeren geven daarbij ook aan weinig interesse te hebben in nieuws, al stijgt die interesse per graad. 

Hoe zit het met hun nieuwsvaardigheden en vertrouwen?

Over het algemeen hebben jongeren op een schaal van 1 tot en met 5 een redelijk vertrouwen in de nieuwsberichtgeving van journalisten. Op verschillende indicatoren die vertrouwen in de nieuwsberichtgeving weerspiegelen (bv. evenwichtig, objectief, volledig) geven jongeren gemiddeld een 3. Drie vierde van de jongeren (76,9%) maakte het afgelopen jaar geen gebruik van een betalend abonnement voor digitaal nieuws in de vorm van een betalend lidmaatschap of een betalende app. Zij die wel gebruik maken een betalend abonnement doen dat overwegend via het abonnement van de ouders (19,8%).

Wanneer we kijken hun motivatie en nieuwsvaardigheden, dan zien we dat

• slecht een grote minderheid van de jongeren nieuws eerder belangrijk vindt,
• slechts ca. 30% van de jongeren vindt dat er genoeg nieuws op hun maat is, maar er misschien wel teveel nieuws in het algemeen is,
• een meerderheid van de jongeren vertrouwen dat ze nieuws kunnen begrijpen, maar de meesten twijfelen of ze de kwaliteit van nieuws kunnen inschatten en fake news kunnen herkennen of zelfs denken dat ze dat niet kunnen.

Online deelnemen aan maatschappelijke discussies

Het is interessant om te zien hoe jongeren online omgaan met actuele maatschappelijke discussies over onderwerpen als politiek en verkiezingen, migratie en vluchtelingen, ecologie en energie, armoede, gender en seksualiteit. Door het dalend Facebookgebruik bij jongeren, moeten we een onderscheid maken tussen de Facebookgebruikers en de niet-gebruikers.

Onder de actieve jonge Facebookgebruikers 

• leest bijna een vierde regelmatig een post over maatschappelijke thema’s,
• las driekwart van de jongeren wel eens een online post, een nieuwsartikel of een comment over actuele thema’s.

Wanneer jongeren zich wat meer willen uitspreken over een maatschappelijk thema, dan blijkt jezelf op ‘aanwezig’ zetten bij een Facebookevent de populairste manier.

• 15% van de jongeren gaf aan dit regelmatig te doen.
• 43% deed het minstens eens in de afgelopen zes maanden.
• 58% zette zichzelf nog nooit aanwezig op dergelijke events. 

Een kwart van de jongeren was ooit lid van een Facebookgroep over actuele maatschappelijke topics (25%) of tekende een petitie die ze op Facebook zagen (23%).

• 12% had frequent iets gepost of gedeeld (12%)
• 8% had een commentaar geplaatst op een publiek zichtbare manier op Facebook. 
• 10% post, reageert of liket een bericht in een Facebookgroep over die topics. 
• 14% communiceert hierover regelmatig via privéberichten. 
• 6% geeft toe te trollen bij maatschappelijke thema’s.
• 69% trollde in het voorbije half jaar nooit.

Van de jongeren die Facebook niet gebruiken:

• 50% deelde of postte zelfs ooit iets publiek,
• 45% ging ooit iets liken,
• 40% postte ooit een boodschap in een gesloten groep of forum,
• 35% reageerde ooit,
• 13% bekeek regelmatig video’s,
• 13% post of deelt regelmatig iets publiek,
• 10% las vaak tot heel vaak posts, nieuwsartikelen en comments over actuele thema’s,
• 9% post of deelt zelfs regelmatig iets in gesloten groepen.
• 7% checkt frequent profielen van politieke of publieke figuren.

Conclusies

• Jongeren in het secundair onderwijs zijn weinig geïnteresseerd in nieuws, nog het meest in sport- en criminaliteitnieuws.
• Ze vinden het niet echt belangrijk en dat er te veel nieuws is, maar te weinig op hun maat.
• Ze denken dat ze het nieuws eerder wel kunnen begrijpen, maar dat ze er de kwaliteit of of het echt nieuws is eerder niet kunnen inschatten.
• Al denken ze dat journalisten hun werk wel ok doen, en ze halen hun nieuws vooral via sociale media.

In de publicaties en producten van het B-BICO-project wordt slechts de mening van de auteur(s) weergegeven. De Europese Unie is niet aansprakelijk voor het gebruik dat eventueel wordt gemaakt van de informatie in deze publicatie.